ԱՄՆ-ի հատուկ դեսպանորդ Սթիվ ՈՒիտկոֆը թույլատրելի է համարել Աբրահամի համաձայնագրերի ընդլայնումը, նշելով, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են միանալ դրանց ապագայում։ «Մենք կարծում ենք, որ շատ, շատ մոտ ենք այդ երկրներում հակամարտությունների վերջնական լուծմանը։ Ես կարծում եմ, որ երկուսն էլ կարող են ցանկանալ միանալ Աբրահամի համաձայնագրերին»,- ասել է Ուիտկոֆը։ ԱՄՆ-ի հատուկ ներկայացուցչի խոսքով՝ սա շատ կարևոր նախաձեռնություն է երկրի նախագահ Դոնալդ Թրամփի համար, և նա հավատում է դրան։               
 

«Քա­ղա­քա­կան պաշ­տոն­ներ զբա­ղեց­նող­նե­րը շատ հե­ռու են քա­ղա­քա­կան դեմք լի­նե­լուց»

«Քա­ղա­քա­կան պաշ­տոն­ներ զբա­ղեց­նող­նե­րը  շատ հե­ռու են քա­ղա­քա­կան դեմք լի­նե­լուց»
06.09.2019 | 00:12

Խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան տար­բեր ու­ժեր աշ­նա­նը կշա­րու­նա­կեն փոր­ձել քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգ թե­լադ­րել, սա­կայն կս­տաց­վի, որ նրանք իշ­խա­նու­թյան տա­րե­րայ­նո­րեն ձևա­վոր­վող քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգն են կրկ­նում ըն­դա­մե­նը: Այս մա­սին «Ի­րա­տե­սի» հետ զրույ­ցում ա­սաց «Ար­դա­րու­թյուն» կու­սակ­ցու­թյան քա­ղա­քա­կան խոր­հր­դի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ա­ՏՈՄ ՄԽԻ­ԹԱ­ՐՅԱ­ՆԸ, նշե­լով, որ մեծ հաշ­վով միայն Նի­կոլ Փա­շին­նյանն է քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգ թե­լադ­րում, և դա կշա­րու­նակ­վի նաև աշ­նա­նը: Մյուս ու­ժե­րը, ըստ Մխի­թա­րյա­նի, քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գում հար­ցեր ա­ռա­ջար­կե­լու «ի­րա­վունք» ստա­նա­լու հա­մար էա­պես պետք է ընդ­լայ­նեն սե­փա­կան ազ­դե­ցու­թյան ո­լորտ­նե­րը, ձեռք բե­րեն հա­մա­կիր­նե­րի ո­րո­շա­կի բա­նակ՝ ձևա­վոր­ված գա­ղա­փա­րա­խո­սա­կան հիմ­քե­րի վրա: Մինչ­դեռ քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րից ոչ մեկն այդ ռե­սուրսն այժմ չու­նի, ա­ռա­ջի­կա­յում էլ շատ դժ­վար է լի­նե­լու այն ձեռք բե­րել, հետևա­բար, մնում է սպա­սել մյուս տար­վա «թեժ աշ­նա­նը»:

-Քա­ղա­քա­կան դաշ­տի հիմ­նա­կան բա­նա­վե­ճը ծա­վալ­վում է իշ­խա­նու­թյուն-ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընդ­դի­մու­թյուն տան­դե­մում։ Ին­չո՞ւ է պա­սիվ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընդ­դի­մու­թյու­նը:
-Ըստ իս՝ մեր հա­սա­րա­կու­թյու­նում քա­ղա­քա­կան բա­նա­վեճ ընդ­հան­րա­պես չկա, ու դա վատ է, ո­րով­հետև ա­ռանց քա­ղա­քա­կան-գա­ղա­փա­րա­խո­սա­կան հո­սանք­նե­րի հս­տակ ձևա­վոր­ման ու դրանց շուրջ ծա­վալ­ված բա­նա­վե­ճի, պայ­քա­րի դժ­վար է պատ­կե­րաց­նել երկ­րի ա­ռա­ջըն­թա­ցը: Մի կող­մից դրա «մե­ղա­վո­րը» իշ­խող քա­ղա­քա­կան ուժն է, որ հայ­տա­րա­րել է Հա­յաս­տա­նում ա­ռանց «իզ­մե­րի» քա­ղա­քա­կան դաշ­տի մա­սին, մյուս կող­մից էլ քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րից որևէ մե­կը, տար­բեր պատ­ճառ­նե­րով, այդ կարևոր ու ծան­րակ­շիռ դե­րա­կա­տա­րումն ա­ռայժմ չի կա­րո­ղա­ցել ստանձ­նել: Ու­զում եմ հաս­կա­նալ՝ ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու­ժե­րից ո՞ր մեկն է կա­րո­ղա­նում բա­նա­վի­ճել իշ­խա­նու­թյան հետ. այդ­պի­սի ազ­դե­ցիկ կու­սակ­ցու­թյուն ա­ռայժմ ձևա­վոր­ված չէ: Քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներն ու բա­նա­վե­ճե­րը ծա­վալ­վում են վար­չա­պետ Փա­շի­նյա­նի այս կամ այն քայ­լից հե­տո միայն, իսկ խոր­հր­դա­րա­նա­կան կամ ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու­ժե­րը ուղ­ղա­կի դրանց ար­ձա­գան­քողն ու դրանց մա­սին կար­ծիք հայտ­նող­ներն են: Ա­յո, հա­մա­ձայն եմ, որ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու­ժե­րը, այդ թվում և «Իմ քայ­լը», այն­քան թույլ են, որ քա­ղա­քա­կան հիմ­նա­կան բա­նա­վե­ճը չեն կա­րո­ղա­նում խոր­հր­դա­րա­նի պա­տե­րի ներ­սում պա­հել:
-Տե­սա­կետ կա, որ ընդ­դի­մու­թյան չգո­յու­թյու­նը շատ ա­վե­լի ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան խն­դիր է, քան, օ­րի­նակ, թույլ բա­նա­կը: Ի՞նչ ընդ­դի­մու­թյուն ու­նենք այ­սօր` թե՛ խոր­հր­դա­րա­նա­կան, թե՛ ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան:
-Կար­ծում եմ, որ ու­ժեղ ընդ­դի­մու­թյու­նը պայ­մա­նա­վոր­ված է ու­ժեղ իշ­խա­նու­թյամբ, և հա­կա­ռա­կը: Նախ՝ մենք չու­նենք ու­ժեղ, գա­ղա­փա­րա­պես միա­ձույլ իշ­խող քա­ղա­քա­կան ուժ: Ո­րա­կա­կան ա­ռու­մով քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը, կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րը մի­մյան­ցից շատ չեն տար­բեր­վում: Այ­սօր կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րը թույլ են, ո­րով­հետև գրե­թե չկա ներ­կու­սակ­ցա­կան դե­մոկ­րա­տիա, ո­րո­շում­նե­րի կա­յաց­ման գոր­ծըն­թաց­նե­րը շատ ան­հաս­կա­նա­լի են, չհիմ­նա­վոր­ված, շատ դեպ­քե­րում՝ միանձ­նյա: Քա­ղա­քա­կան ու­ժը կա­րող է ու­ժեղ լի­նել և զար­գա­նալ, ե­թե բաց և թա­փան­ցիկ է գոր­ծում, բո­լոր քայ­լե­րը պայ­մա­նա­վոր­ված են սե­փա­կան գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյամբ և ար­ժեք­նե­րով։ Այս ի­մաս­տով ու­ժեղ կու­սակ­ցու­թյու­նը կա­րող է դառ­նալ ու­ժեղ ընդ­դի­մու­թյուն, իսկ ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում նաև ու­ժեղ իշ­խա­նու­թյուն:
-Ի՞նչ եք կար­ծում, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, կբա­րե­փոխ­վի՞ դա­տաի­րա­վա­կան հա­մա­կար­գը, դա­տա­վոր­ներն ու վե­թինգ ի­րա­կա­նաց­նող դեռևս ան­հայտ մար­մի­նը պատ­րա՞ստ են զտ­ման գոր­ծըն­թա­ցին: Խո­սակ­ցու­թյուն­ներն այս թե­մա­յի շուրջ, կար­ծես, այլևս ակ­տուալ չեն:
-Սա ևս մեկ ան­գամ վկա­յում է Հա­յաս­տա­նում տա­րե­րա­յին կեր­պով ձևա­վոր­վող քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գի մա­սին, չկա հետևո­ղա­կա­նու­թյուն, տրա­մա­բա­նա­կան հաս­տա­տուն ուղ­ղու­թյուն և այլն: Նախ՝ ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կով, ԱԺ ամ­բիո­նից, հայ­տա­րար­վեց վե­թին­գի մա­սին, «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տա­նը» հան­դես ե­կավ գոր­ծըն­թա­ցին օգ­տա­կար ա­ռա­ջար­կու­թյուն­նե­րով, մի շարք մաս­նա­գետ­ներ ար­տա­հայ­տե­ցին սե­փա­կան կար­ծի­քը, բեր­վե­ցին մի­ջազ­գա­յին փոր­ձի կի­րառ­ման մի քա­նի ար­դյունք­ներ, ու հի­մա ի՞նչ: Ան­ցանք բո­լո­րո­վին այլ հար­ցե­րի ու խն­դիր­նե­րի: Կար­ծում եմ, որ դա­տաի­րա­վա­կան հա­մա­կար­գը, ան­շուշտ, բա­րե­փո­խում­նե­րի կա­րիք ու­նի, սա­կայն դա պետք է տևա­կան, ա­նընդ­հատ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի շարք լի­նի՝ տրա­մա­բան­ված ու հիմն­ված նա­խա­պես հան­րա­յին շա­հագր­գիռ քն­նար­կում­նե­րի, մշակ­ված հա­յե­ցա­կար­գա­յին սկզ­բունք­նե­րի վրա:
-Նա­խա­պես հայ­տա­րար­ված ի՞նչ «սկզ­բունք­նե­րից» են իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը հետ կանգ­նել։
-Սկզ­բունք­նե՞ր։ Այդ­պի­սիք չեն էլ հայ­տա­րար­վել, չկան: Ե­ղել են ո­րո­շա­կի «ա­նո­րոշ» նա­խընտ­րա­կան խոս­տում­ներ, ծրագ­րեր թե՛ Երևա­նի, թե՛ ԱԺ ընտ­րու­թյուն­նե­րից ա­ռաջ, ո­րոնք, սա­կայն, անհ­նար է գնա­հա­տել, չա­փել, ո­րով­հետև չկան չափ­ման միա­վոր­ներ, սանդ­ղակ: Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­մե­նա­պահ­պան­վող սկզ­բունքն անս­կզ­բուն­քայ­նու­թյունն է, ու դրա հա­մար իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին կտր­վի քա­ղա­քա­կան գնա­հա­տա­կան, և դա կտա քա­ղա­քա­ցին՝ ընտ­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ:
-Քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գին հիմ­նա­կա­նում ակ­տի­վու­թյուն են հա­ղոր­դում Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի շուրջ ըն­թա­ցող դեպ­քե­րը, թվում է, օ­րա­կար­գա­յին այլ հարց չու­նենք։ Ին­չու՞ է այդ­պես, ին­չու՞ քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը գա­ղա­փա­րա­պես չեն հա­գեց­նում օ­րա­կար­գը։
-Քա­ղա­քա­կան քն­նար­կում, բա­նա­վեճ, մե­խա­նիզմ­ներ չկան: Ընդ ո­րում, չկա ոչ միայն տար­բեր քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի միջև, այլ նաև դրանց ներ­սում: Քա­ղա­քա­կան ա­ռա­ջին մար­մի­նը՝ խոր­հր­դա­րա­նը, նույն­պես քն­նար­կում­նե­րի հար­թակ չէ, ինչն իս­կա­պես մտա­հո­գիչ է: Այս ա­ռու­մով, օ­րի­նակ, կարևոր նա­խա­ձեռ­նու­թյուն է ցու­ցա­բե­րում «Քա­ղա­քա­կան լի­գան», ո­րի քա­ղա­քա­կան բա­նա­վե­ճի ա­կում­բը ո­րո­շա­կի պար­բե­րա­կա­նու­թյամբ քն­նար­կում­ներ է կազ­մա­կեր­պում տար­բեր քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ: Այս ծի­րի մեջ ա­ռա­ջի­կա­յում սկ­սե­լու եմ «Քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գում» աշ­խա­տան­քա­յին խո­րագ­րով հե­ռուս­տա­հա­ղոր­դա­շար, ո­րը, կար­ծում եմ կկա­րո­ղա­նա ո­րո­շա­կիո­րեն լրաց­նել այդ բա­ցը, քա­ղա­քա­կան բա­նա­վե­ճի մշա­կույթ ձևա­վո­րել:
-Տես­նե­լով պե­տա­կան պաշ­տո­նյա­նե­րի, պատ­գա­մա­վոր­նե­րի ոչ կոմ­պե­տենտ քայ­լերն ու հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը` մար­դիկ ի­րենք ի­րենց հարց են տա­լիս՝ սրա՞ հա­մար էինք հե­ղա­փո­խու­թյուն ա­նում: Ո՞վ է մե­ղա­վոր՝ Փա­շի­նյա՞­նը իր կադ­րա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյամբ, թե՞ մար­դիկ, որ ընտ­րու­թյուն են կա­տա­րել՝ վս­տա­հե­լով բա­ցա­ռա­պես Փա­շի­նյա­նին:
-Իս­կա­պես, պե­տա­կան պաշ­տո­նյա­նե­րի, պատ­գա­մա­վոր­նե­րի ոչ ար­հես­տա­վարժ, վախ­վո­րած քայ­լե­րը, մեղմ ա­սած, չեն նպաս­տում երկ­րի զար­գաց­մա­նը, ա­ռա­ջըն­թա­ցին: Ա­վե­լին, պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման տար­բեր բնա­գա­վառ­նե­րում գրե­թե նույն ի­րա­վի­ճակն է. փոխ­ված ղե­կա­վար­նե­րը բա­նից ան­տե­ղյակ են, «դեռևս սո­վո­րում են», իսկ քա­ղա­քա­կան պաշ­տոն­ներ զբա­ղեց­նող­նե­րը շատ հե­ռու են քա­ղա­քա­կան դեմք լի­նե­լուց ու ա­ռա­ջի­կա­յում դժ­վար էլ այդ­պի­սիք դառ­նան, հետևա­բար, ի՞նչ ա­նել այս դեպ­քում: Ես հնա­րա­վոր սեղմ ժամ­կետ­նե­րում օ­րեն­սդ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներ կնա­խա­ձեռ­նեի՝ ընտ­րա­կան օ­րենս­գիրք, կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րի մա­սին օ­րենք, հան­րա­յին ծա­ռա­յու­թյան մա­սին օ­րենք և այլն, ընդ­հուպ սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներ՝ անհ­րա­ժեշ­տու­թյան պա­րա­գա­յում: Այ­նու­հետև կա­րե­լի է հե­ղա­փո­խու­թյան ար­ժեք­նե­րով ներ­ծծ­ված փո­փոխ­ված օ­րեն­սդ­րու­թյա­նը հա­մա­պա­տաս­խան ԱԺ ընտ­րու­թյուն­ներ նա­խա­ձեռ­նել, իսկ պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը հա­մալ­րել ար­հես­տա­վարժ մաս­նա­գետ­նե­րով: Սա է միակ ճա­նա­պար­հը քա­ղա­քա­կան խոր­հր­դա­րան ու երկ­րի զար­գաց­մա­նը հե­տա­մուտ պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգ ու­նե­նա­լու, սա է միակ ե­րաշ­խի­քը երկ­րի ա­ռա­ջըն­թաց զար­գա­ցումն ա­պա­հո­վե­լու:
-Տե­սա­կետ կա, թե իշ­խա­նու­թյու­նը ցան­կա­նում է սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներ ա­նել, որ­պես­զի եր­կա­րաձ­գի իր կյան­քը, հա­մա­մի՞տ եք:
-Ընդ­հա­կա­ռա­կը, ինչ­պես վերևում ա­սա­ցի, սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներն անհ­րա­ժեշտ են քա­ղա­քա­ցիա­կան նոր ար­ժեք­ներն ամ­րագ­րե­լու և այդ հիմ­քի վրա երկ­րում հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­կան հա­մա­պա­տաս­խան դաշտ ձևա­վո­րե­լու հա­մար: Ընդ ո­րում, իշ­խա­նու­թյունն այս հար­ցում էլ տա­րե­րա­յին, ան­կազ­մա­կերպ մո­տե­ցում է ցու­ցա­բե­րում: Սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րի անհ­րա­ժեշ­տու­թյան և հրա­տա­պու­թյան հար­ցը բազ­միցս բարձ­րաց­րել է «Քա­ղա­քա­կան լի­գան», մի քա­նի ան­գամ գրա­վոր դի­մել պատ­կան մար­մին­նե­րին, սա­կայն դրա­կան ոչ մի ար­ձա­գանք: Ա­վե­լին, ՀՀ ԱԺ-ին ուղղ­ված դի­մու­մը՝ սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րի մա­սին լսում­ներ կազ­մա­կեր­պե­լու խնդ­րան­քով, որ ու­ղարկ­վել է առն­վազն մեկ ա­միս ա­ռաջ, մինչ օրս ան­պա­տաս­խան է մնա­ցել:
-Իշ­խա­նու­թյունն իր հաս­ցեին հն­չող քն­նա­դա­տու­թյա­նը հա­կա­դար­ձում է, թե ի­րենք ստեղ­ծել են ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան պայ­ման­ներ, երբ ա­մեն քա­ղա­քա­ցի կա­րող է ա­նար­գել իր խն­դիր­նե­րը բարձ­րա­ձայ­նել և լու­ծում­ներ պա­հան­ջել։ Այդ­պե՞ս է:
-Ա­յո, սա­կայն հար­կա­վոր է այդ պայ­ման­ներն ստեղ­ծո­ղի ճիշտ ա­նու­նը հն­չեց­նել. դա քա­ղա­քա­ցին է: Քա­ղա­քա­ցի­ներն են, որ ստեղ­ծել են այն­պի­սի քա­ղա­քա­ցիա­կան-քա­ղա­քա­կան մթ­նո­լորտ, որ իշ­խա­նու­թյան մեջ գտն­վող­ներն ան­գամ կա­րող են բարձ­րա­ձայ­նել ի­րենց խն­դիր­նե­րը: Միա­ժա­մա­նակ, հարկ է նշել, որ շա­տերն այդ խն­դիր­նե­րը ի­ներ­ցիա­յով են բարձ­րա­ձայ­նում, ա­ռանց մտա­ծե­լու, ձևա­վոր­վել է «չգի­տակց­ված պայ­քա­րող­նե­րի» խավ, ինչն էա­պես ազ­դում է երկ­րի բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան մթ­նո­լոր­տի վրա:
-Այ­սօր տա­րա­ծաշր­ջա­նը կար­ծես եփ­վում է, իսկ Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյունն ու­նի՞ այն­քան դի­մադ­րո­ղա­կա­նու­թյուն, որ գերհ­զոր պե­տու­թյուն­նե­րի ճն­շում­նե­րին դի­մա­նա։
-Ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան ոչ բա­րեն­պաստ զար­գա­ցում­նե­րի պա­րա­գա­յում, վս­տահ եմ, իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը միայ­նակ չեն մնա­լու: Սա այն հարցն է, որ միշտ հա­մախմ­բել է մեր հա­սա­րա­կու­թյա­նը: Իշ­խա­նու­թյունն ու ընդ­դի­մու­թյու­նը, ըստ էու­թյան, ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի վե­րա­բե­րյալ ու­նեն մի­մյան­ցից չտար­բեր­վող մո­տե­ցում­ներ: Կար­ծում եմ, որ այս հար­ցե­րում հար­կա­վոր է լա­վա­գույնս օգ­տա­գոր­ծել խոր­հր­դա­րա­նա­կան և ժո­ղովր­դա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյան պո­տեն­ցիա­լը, քա­ղա­քա­կա­նա­պես ակ­տիվ ա­ռա­վել լայն զանգ­ված­ներ, ու­ղե­ղա­յին կենտ­րոն­ներ, քաղ­հա­սա­րա­կու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ ներգ­րա­վել՝ երկ­րի «դի­մադ­րո­ղա­կա­նու­թյու­նը» մե­ծաց­նե­լու հա­մար:
Զրույ­ցը՝
Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 5010

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ